Page 392 - JISMONIY TARBIYA VA SPORT_I.A.Tursunaliyev

10.3. Texnika haqida tushuncha

«Texnika» atamasi aslida yunoncha (tehnus) so‘z bo‘lib, turli sohalarda
juda keng ma’noda qo‘llaniladi va o‘zbek tilida «san’at» tushunchasini
anglatadi. Etimologik lug‘atdan shu narsama’lumki, miloddan awal 776-yildan

boshlab har 4 yilda Gretsiyadagi Olimp tog‘larining etagida joylashgan Olimp
qishlog‘ida Xudo Zevs sharafiga bag‘ishlab o‘tkaziladigan umumyunon bayram
musobaqalari ishtirokchilari 2 g‘ildirakli aravachada poyga, mushtlashish,

beshkurash sporti bo‘yicha o‘z san’atlarini (texnikasiini) namoyish etganlar.
Qizig‘i shundaki, har bir ishtirokchi musobaqadan oldin o‘z qaddi-qomatini,

tana, qoi, oyoq mushaklarining shaklan va mazmunan go‘zal ko‘rinishda
taraqqiy etganligini namoyish etishi mazkur musobaqalarning shartlaridan biri
bo‘lgan ekan. Musobaqalardan 4 yil muqaddam ishtirokchining qaddiqomati,

mushaklarining shakli, ularning ish bajarish (qisqarish) mazmuni ma’Ium
dastlabki ko‘rinish va rivojlanganlik darajasiga xos bo‘lsa, 4 yil muntazam
jismoniy mashqlar bilan maqsadli shug‘ullanish natijasida qayd etilgan

ko‘rsatkichlar salohiyati yanada kuehayadi, qaddi-qomat yanada go‘zallashadi,
mushaklarning qisqarish (bo‘shashish) kuchi va tezligi ortadi, chidamkorligi va
qayishqoqligi kuehayadi, organizmning barcha ichki a’zolari funksional jihatdan

shakllanadi. Ana shu o‘zgarishlar muayyan harakatni (ayniqsa, musobaqa
uchun tanlangan harakatni) samarali va yuksak. mahorat bilan ijro etilishiga
imkon tug‘diradi.

Qadimiy yunon musobaqalaridan aynan mazkur mahorat «san’at» (texnika)
sifatida baholangan. Masalaning yana bir muhim tomoni shundan iboratki, ilg‘or

texnika va texnologiyalar yordamida ishlab chiqarilayotgan hamda uzluksiz
shakllanib boradigan turli vositalar (samolyot, raketa, televizor, sovitgich, lift,
traktor, avtomobil va h.»k.)ning har bir avlodi o‘ziningtashqi ko‘rinishiga,
shakliga, mazmuniga, muayyan o‘lchamlariga egadir.

Ma’lumki, ushbu ko‘rsatkichlar shu vositalarning texnik pasportida qayd

etiladi. Ta’kidlash joizki, har bir sport turiga oid harakat malakalari ham o‘z
texnik ko‘rsatkichlari, o‘lchamlari va ulami ijro etishda o‘ziga xos texnik tartibga
asoslanadi. Boshqacha qilib aytganda, sportchi muntazam shug‘ullanishi
natijasida musobaqada ishtirok etadi va o‘zining texnik mahorati darajasi tufayli

ma’lum o‘rinni egallaydi, texnik pasportini esa sekin-asta yangilab boradi.
Zamonaviy badminton o‘yini ham ko‘pdan-ko‘p harakat malakaiaridan iborat
bo‘lib, shug‘ullanuvchilardan ixtisoslashgan kuch, tezkorlik, chidamkorlik,

chaqqonlik, egiluvchanlik sifatlarini, iroda, matonat, o4kir zehnlik, zukkolik,
«ayyorlik» (yaxshi sport ma’nosida) va boshqa shu kabi xislatlami

391