Page 7 - Sport oyinlari

I bob. BASKETBOL

1.1. Basketbolning paydo bo‘lishi va rivojlanishi

Basketbolga o‘xshab
ketadigan o‘yin to‘g‘risidagi

dastlabki ma’lumotlar
eramizdan avvalgi VII asrga
oiddir. Meksikadagi ilk

indeeslar qabilasi “pok-to-
pok” deb atalgan o‘yinni

qiziqib o‘ynashgan. Ushbu
o‘yinning butun mohiyati
o‘yinchilarning to‘pni halqa

ichiga tushirishdan iborat
bo‘lgan “to‘p” o‘rnida kauchukdan tayyorlangan dumaloq shardan

foydalanishgan, uni halqaga “tushurish” uchun faqat tirsaklar bilan
yoki son bilan sharni urish lozim bo‘lgan. Bunga halqaning hiyоl
baland joyiga o‘rnatilganligini va buning ustiga yerga nisbatan tik

ya’ni perpendekulyar tarzda joylashtirilganligini qo‘shadigan
bo‘lsak, u holda halqaga tushirilgan birgina “to‘p” – shar butun
o‘yinning taqdirini xal qilgan bo‘lsa kerak. Oradan ancha vaqtlar

o‘tib, eramizning XVI asriga kelganda meksikalik “basketbolchilar”
bu o‘yinni takomillashtirdilar. O‘yin ijodkorlari zilday og‘ir
kauchukdan tayyorlangan to‘p-sharni devorga o‘rnatilgan tosh halqa

orqali o‘tkazishni ko‘zda tutgan edilar. Muvaffaqiyatli harakat qilib
to‘pni halqaga tushirgan o‘yinchi tomoshabinlarning istalgan
birining libosini o‘ziga “sarpo” qilib olish huquqiga ega bo‘lar edi.

O‘yinda yutkazgan jamoaning kapitani esa ko‘pincha shafqatsiz
jazoga mahkum etilar, uning boshini tanasidan judo qilar edilar.
1603 yilda Bryuis tomonidan ishlangan gravyurada basketbolga

o‘xshagan o‘yin aks ettirilgan, Vet esa “Sport ensiklopediyasi” (1818
y.) degan kitobda Floridada odamlar qiziqib o‘ynaydigan o‘yin

bayon etilgan: kimki savatchaga ko‘proq tushirsa o‘sha yutgan
hisoblangan, savatcha esa baland ustunning eng uchiga mahkam
o‘rnatib qo‘yilgan.

Ancha keyinroq basketbolning hozirgi zamon o‘yinini
esalatadigan to‘p bilan o‘ynaladigan o‘yin turi paydo bo‘lgan.

6